Dãy núi Đại Huệ chạy dọc từ phía Bắc đến phía Đông, giữa là dòng sông Lam hiền hòa thơ mộng bên cạnh dãy Thiên Nhẫn ở phía Nam đã tạo nên vùng đất Nam Đàn “địa linh nhân kiệt” lắng đọng bề dày lịch sử, văn hóa.
Dãy núi Đại Huệ chạy dọc từ phía Bắc đến phía Đông của huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An
Trên dãy Đại Huệ có nhiều danh lam thắng cảnh, di tích, nổi bật với các ngôi chùa nổi tiếng như Đại Tuệ (xã Nam Anh), Vĩnh Phúc (xã Nam Xuân), Viên Quang (xã Nam Thanh) là nơi để người dân bản địa, du khách thập phương hướng thiện, gửi gắm đời sống tâm linh.
Chùa Đại Tuệ là một trong những ngôi chùa lớn nhất của tỉnh Nghệ An
Chùa Đại Tuệ nằm trên đỉnh Thăng Thiên là ngôi chùa duy nhất tại Việt Nam thờ Phật Bà Đại Tuệ, cũng là nơi lưu dấu Phật giáo lâu đời tại mảnh đất xứ Nghệ.
Ngôi chùa duy nhất tại Việt Nam thờ Phật Bà Đại Tuệ
Tương truyền, chùa Đại Tuệ có từ thời vua Mai Hắc Đế. Đến thế kỷ XV, chùa được Hồ Quý Ly xây cất lại để thờ Phật Bà Đại Tuệ - người có công phù hộ cho nhà Hồ xây thành đắp lũy trên núi Đại Huệ nhằm chống lại giặc Minh.
Năm 1788, khi hành quân ra Bắc đại phá quân Thanh, vua Quang Trung đã lên chùa Đại Tuệ dâng hương và được chỉ đường ra Bắc một cách nhanh nhất bằng cách cho quân thần tốc vượt qua dãy Đại Huệ.
Chiến thắng trở về, lên ngôi Hoàng đế, Vua Quang Trung đã lên chùa tạ ơn, hạ lệnh trùng tu chùa Đại Tuệ, xuống chiếu cắt thêm 20 mẫu đất cho chùa để lo việc hương khói.
Chùa Đại Tuệ nằm trên đỉnh Thăng Thiên, là nơi lưu dấu Phật giáo lâu đời tại mảnh đất xứ Nghệ
Trên dãy Đại Huệ có một địa chỉ hết sức đặc biệt, đó chính là nơi yên nghỉ của bà Hoàng Thị Loan - thân mẫu Bác Hồ. Trên núi còn có mộ bà Hà Thị Hy - bà nội Bác Hồ, mộ cậu Nguyễn Sinh Xin - em trai Bác.
Bà Hoàng Thị Loan mất tại Huế năm 1901. Năm 1922, hài cốt của bà được đưa về quê nhà tại làng Sen (xã Kim Liên), đến năm 1942 được đưa lên núi Động Tranh (xã Nam Giang). Khi đưa mẹ lên núi, ông Cả Khiêm - Nguyễn Sinh Khiêm cho đào 9 huyệt mộ để chôn cất mẹ mình một cách bí mật. Cuối năm 1946, sau khi ra Hà Nội gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh trở về, ông Khiêm mới nói cho bà con họ hàng biết nơi chôn cất mẹ mình.
Người dân đến thắp hương viếng mộ bà Hoàng Thị Loan
Ngày 19/5/1984, vào dịp kỷ niệm sinh nhật Bác Hồ, Đảng bộ, nhân dân Nghệ Tĩnh và Lực lượng vũ trang Quân khu IV đã khởi công xây dựng mộ bà Hoàng Thị Loan trên núi Động Tranh thuộc dãy núi Đại Huệ. Ngày 16/5/1985, khu mộ được khánh thành. Năm 2010, khu mộ được tôn tạo, khánh thành vào ngày 3/6/2011.
Phối cảnh Thác 9 tầng tại khu mộ bà Hoàng Thị Loan, dự kiến được hoàn thành vào dịp kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/2025)
Khu mộ bà Hoàng Thị Loan được bao bọc bởi rừng cây xanh mướt, được thiết kế cách điệu với hình tượng khung cửi. Phía sau mộ là bức phù điêu bằng đá trắng khắc họa hoa sen. Phía trước mộ có 33 bậc đi xuống sân bia, tượng trưng cho 33 năm tuổi đời của bà. Hai bên mộ trồng hai cụm hoa giấy được lấy giống từ Huế và từ mộ ông Nguyễn Sinh Sắc ở Đồng Tháp.
Quang Minh - Anh Tuấn
